donderdag 28 maart 2013

Pas op de 'sinkholes'



In Florida zijn ze het gesprek van de dag. ‘Sinkholes’. Dat zijn diepe gaten die zich zonder waarschuwing plotseling onder je voeten openen en waar je vervolgens compleet in verdwijnt. Maar ook in een gesprek met je fietsenmaker kun je door een communicatief ‘sinkhole’ verrast worden.

Nieuwe fiets kopen in Oss
Afgelopen weekend ging ik een nieuwe fiets kopen voor onze zoon. De klantvriendelijke fietsenmaker was een echte Ossenaar. Na wat rondkijken vond mijn zoon een fiets die hem wel wat leek. Hij mocht een proefritje maken en al snel vertelde mij een grote grijns op zijn gezicht dat hij zijn keus had gemaakt. Voordat hij de winkel weer binnen wilde, maakte hij nog een laatste rondje. Ik ging vast terug. “En?” vroeg de fietsenmaker. In het volste vertrouwen dat ik hem er blij mee zou maken, vertelde ik dat mijn zoon al grijnzend zijn rondjes maakte.
“Vindt hij de fiets dan niet leuk” vroeg de fietsenmaker verbouwereerd, ja bijna beledigd zelfs. Ik snapte daar niets van, want ik had hem toch net verteld dat de fiets juist zeer in de smaak viel? En aangegeven dat de aankoop vrijwel zeker leek? Tenminste, dat had ik gedacht te communiceren met het woord “grijnzen”.

Grijnzen niet altijd grappig
Als tekstschrijver/communicatiemens voelde ik mij uitgedaagd deze verwarring op te lossen. Kennelijk zat het probleem in het woordje grijnzen. Voor mij als getogen Hilversummer betekent dat zoiets als glunderen, of misschien zelfs wel kicken, legde ik uit. De fietsenmaker ging een licht op. Zijn wrevel verdween als sneeuw voor de zon. In het Ossisch dialect betekent grijnzen iets heel anders, vertelde hij. ‘Bende grijnzig?’ betekent ben je chagrijnig? en ‘Wa zedde wer oan 't grijnzen!” wil zeggen ‘wat ben je weer aan het mopperen!’

Tot op de bodem uitzoeken
Toen we dat betekenisverschil ontdekt hadden, trad een soort verbroedering op. Er was echt wederzijds begrip ontstaan doordat we de moeite genomen hadden uit te vinden wat ons communicatieprobleem was. Dat is dus de beloning van het opruimen van misverstanden. 
Dat is in de communicatie tussen een organisatie en de omgeving niet anders. ‘Sinkholes’ zitten in de meest onverwachte hoeken. Hoeveel deals en zakelijke relaties zouden hier op stuk gelopen zijn? En hoe belangrijk is het dus kennelijk om bij onverwachte reacties direct om toelichting te vragen. Dan kan wrevel of onbegrip zo maar het begin zijn van iets moois als een nieuwe klant of een nieuwe leverancier die echt weet wat u wilt.

Tevreden de koop gesloten
O ja, we hebben inderdaad die fiets bij hem gekocht. Met een tevreden grijnslach van iedereen. Sindsdien let ik als tekstschrijver nog extra op communicatieve ‘sinkholes.’

Deel uw eigen ‘sinkhole’ ervaring
Herkent u dit? Heeft u eigen communicatieve  ‘sinkhole’ ervaringen en hoe bent u er weer uitgekomen? Ik ben nieuwsgierig naar de verhalen. Klik op opmerkingen onder deze blog en plaats uw reactie. U kunt ook op elkaars’ commentaar reageren.

www.tekstburgh.nl
Twitter:@HaksWalburgh

dinsdag 5 februari 2013

Commentaar is levensvoorwaarde voor goede tekst



Het was niet makkelijk, maar eindelijk heb je je tekst op papier. Na veel piekeren, schrijven en schrappen staat daar dan als een rots in de branding jouw artikel, brief of rapport. Compliment, het is af, maar niet heus.

Zet de volgende stap
Het begint pas. En ‘Het’ is dan het commentaar vragen op jouw boodschap aan de klant of relatie. Ik geef onmiddellijk toe, ook ik heb er een hekel aan. Maar geloof me, het is een onmisbare fase in het schrijven van je tekst. Je hebt je tekst zo vaak herlezen en herschreven dat je niet meer ziet waar de zin ontspoort. Of je hebt restanten van een voorgaande formulering laten staan en leest daar nu gewoon over heen. Zou je het een willekeurige voorbijganger laten lezen, dan haalt die het er direct uit. Maar jij ziet het niet meer.

Terug naar de bron
Dan is er nog de inhoudelijke kant. Je hebt je informatie bij de deskundige verzameld en een goed doortimmerd verhaal gemaakt. Koppel dan altijd terug met de vraag of het inhoudelijk zo klopt. Dik kans dat er hier en daar iets verbeterd kan worden. Niet alleen verdwijnen in het oog lopende fouten en krijg je een beter verhaal, ook is de geïnterviewde door zijn/haar akkoord medeverantwoordelijk geworden voor de tekst. Kan belangrijk zijn. Bepaal dan voor jezelf wat je nog aan correcties accepteert. Een totaal herschreven verhaal terugkrijgen kan ook de bedoeling niet zijn.

Nachtje slapen prima huismiddeltje
Wat ook een effectief huismiddeltje is, is het eenvoudig even wegleggen van de tekst. Na een nachtje rijpen, vertelt de tekst vaak zelf waar hij niet lekker loopt. Doorlezen is genoeg daarvoor. Zeg dan ook tegen jezelf dat het verhaal minimaal een alinea korter moet, dan schrap je er veel wolligheid uit.

Hoedt u voor de draak
Wees verder voorzichtig met die literaire vondst, waarvan je ”wenend van ongeloof over de schoonheid ervan op de knieën zinkt”. Het kan een tenenkrommende draak blijken te zijn, maar dat ontdek je pas, als iemand anders je vertelt niet te snappen wat je bedoelt. Geloof me, omdat je het zo mooi vindt, zul je eventjes nodig hebben om het te kunnen accepteren. Ik heb inmiddels aardig wat ‘briljantjes’ schoorvoetend weggegooid. En ze blijven zich maar aandienen. Maar wees sterk en wees sober.

Sierlijke zwaan
Pas als je je door het doornbos van commentaar heen geworsteld hebt en dat samen met je eigen voortschrijdende inzicht tot een vernieuwde versie herschreven hebt, kun je er op vertrouwen dat je iets goeds hebt gemaakt. En soms, heel soms, lees je je verhaal na maanden terug en zie je plotseling dat dat moeizame verhaal zo schijnbaar zonder opsmuk, een messcherp betoog is geworden dat staat als een huis. Het lelijke eendje is een sierlijke zwaan geworden.

Herkenbaar?
Ik ben benieuwd hoe jullie ervaring is met het schrijven van die ene ultieme tekst. Vertel me eens over je worsteling of juist die ene keer dat het meteen goed stond. Ik sta op de uitkijk. 

www.tekstburgh.nl
Twitter:@HaksWalburgh